Ons lichaam heeft continu zuurstof (O2) nodig voor allerlei lichaamsprocessen en voor energieproductie in onze spieren om te kunnen bewegen. 

De maximale hoeveelheid zuurstof die ons lichaam kan opnemen en verwerken wordt ook wel VO2max genoemd, uitgedrukt in milliliters zuurstof per kilogram lichaamsgewicht per minuut (ml/kg/min).  
De VO2max geeft weer hoe goed onze longen zuurstof kunnen opnemen, ons hart- en vaatstelsel het transporteert en onze spieren het vervolgens gebruiken. Hoe hoger dit getal is, hoe beter onze conditie.

Maar naast dat VO2max iets zegt over onze inspanningscapaciteit is het ook  van de belangrijkste graadmeters van onze algehele gezondheid.

Dit blijkt uit twee grootschalige onderzoeken (onder 120.000 en 750.000 personen) waarin mensen ingedeeld werden op basis van hun VO2max. Deze werd bepaald tijdens een inspanningstest, waarna ze ongeveer 10 jaar opgevolgd werden.
Uit beide onderzoeken bleek een hoge VO2 max zeer sterk verbonden met een lager risico op overlijden, en andersom bleek een lage VO2 max geassocieerd met een hoger overlijdsrisico. Zo had iemand met een VO2max bij de laagste 25% een 4x grotere kans op overlijden dan iemand uit hoogste 25%. Het verschil in overlijdensrisico tussen de fittere en minder fitte groepen bleek zelfs groter te zijn dan tussen rokers en niet-rokers!

Uiteraard moeten we voorzichtig zijn met het interpreteren van dit soort onderzoek onder grote groepen mensen, omdat de resultaten in dit type (observationeel) onderzoek ook door andere factoren beïnvloed kunnen worden. Het effect is echter zo groot, en met een duidelijke dosis-respons relatie (hoe hoger de VO2 max hoe lager het overlijdensrisico tussen de groepen). Daarnaast worden deze resultaten in meerdere onderzoeken gezien (reproduceerbaarheid). Tenslotte is er ook een plausibele biologische verklaring voor: een hoge VO2 max reflecteert een goed functionerend long- hart en vaatstelsel en efficiënte stofwisseling. Het is dan ook niet vreemd dat dit zich vertaald in een lager sterfterisico.

Het loont dus om te streven naar een zo hoog mogelijke VO2 max middels voldoende lichamelijke activiteit en conditietraining. Daarnaast helpt een gezond gewicht ook mee voor een hogere VO2max, omdat de waarde per kilogram lichaamsgewicht wordt berekend.
De VO2 max reflecteert dan ook voor een deel of je een gezond lichaamsgewicht hebt, en wat je de afgelopen jaren in je conditie hebt geïnvesteerd. Een hoge VO2 max komt namelijk niet aanwaaien!

Maar wat is dan een goede VO2 max?
De VO2 max van een gemiddelde 40-jarige man ligt rond de 40ml/kg/min,  een inactief (sedentair) persoon 20-30ml/kg/min, terwijl een goed getrainde duuratleet op wedstrijdniveau vaak een VO2 max van 60 of hoger scoort. In onderstaande tabel staan voor mannen en vrouwen de referentiewaarden:

Wat voor jou een goede VO2 max is hangt af van wat je doelen zijn, en wat je naarmate je ouder wordt nog allemaal wil kunnen doen.
Want naast belangrijk voor een lang leven is de VO2max ook cruciaal voor een goede kwaliteit van leven  op latere leeftijd. Naarmate we ouder worden daalt de VO2 max namelijk, vanaf het 30^e levensjaar elke 10 jaar met ongeveer 10%.  Dat betekent dat wanneer iemand op zijn 20^e een krappe VO2max van 30ml/kg/min heeft, deze op zijn 60^e nog rond de 20ml/min/kg zal liggen. Zoals in onderstaande grafiek te zien is dit een conditieniveau waarop hij rond zijn pensioen nog met moeite op rustig tempo zal kunnen hiken, en op zijn 80^e nog maar nét op vlakke ondergrond kan wandelen. Even een trap op lopen of een balletje slaan lukt dan al lang niet meer.

Conclusie: de VO2max oftewel maximale zuurstofopname is een maat voor onze algehele fitheid en gezondheid, en een belangrijke voorspeller voor hoe oud we worden én met welke kwaliteit van leven.
Wil je zelf weten wat je VO2max is? Er zijn online inspanningstesten te vinden waarmee je zelf een schatting kan maken, en veel sporthorloges/smartwatches kunnen ook een grove schatting maken.
Voor een meer precieze bepaling kun je een inspanningstest met ademgasanalyse laten doen.
Kijk voor meer informatie hierover onder “behandelaanbod” op de pagina leefstijlgeneeskunde.

In toekomstige blogs zullen we dieper ingaan op trainingsvormen waarmee we onze VO2max kunnen optimaliseren.

Bronnen:
1. Mandsager K, Harb S, Cremer P, Phelan D, Nissen SE, Jaber W. Association of Cardiorespiratory Fitness With Long-term Mortality Among Adults Undergoing Exercise Treadmill Testing. JAMA Netw Open. 2018;1(6):e183605. doi:10.1001/jamanetworkopen.2018.3605
2. Kokkinos P, Faselis C, Samuel IBH, et al. Cardiorespiratory Fitness and Mortality Risk Across the Spectra of Age, Race, and Sex. J Am Coll Cardiol. 2022;80(6):598-609. doi:10.1016/j.jacc.2022.05.031